Λίγα λόγια για το χωριό...
Τα Μέσα Μουλιανά αποτελούν ένα όμορφο παραδοσιακό χωριό της ανατολικής Κρήτης, στη βόρεια πλευρά του νησιού. Βρίσκεται επί της Εθνικής Οδού που συνδέει το υπόλοιπο νησί με την περιοχή της Σητείας. Απέχει μόλις 18 χλμ από την ομώνυμη πόλη, 51χλμ από τον Άγιο Νικόλαο και 118 χλμ από το Ηράκλειο. Το ημιορεινό χωριό (υ:350μ.) περιβάλλεται από κορυφές και υψώματα που καλύπτονται από αμπελώνες και ελαιώνες. Η παραγωγή λαδιού, κρασιού, ρακής και γενικότερα οι αγροτικές δραστηριότητες αποτελούν τις βασικές ασχολίες των κατοίκων.
Οι υπόλοιπες επαγγελματικές ασχολίες είναι ελάχιστες στο χωριό και περιορίζονται στις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων, όπως για παράδειγμα το πρατήριο υγρών καυσίμων. Χαρακτηριστικό τόνο στην καθημερινότητα των χωριανών και στην ψυχαγωγία αυτών, δίνουν τα τρία παραδοσιακά καφενεία που υπάρχουν στην πλατεία του χωριού. Σε ένα καλαίσθητο περιβάλλον δίπλα στην αναπλασμένη πλατεία του χωριού, μπορείτε να δοκιμάσετε το γνωστό από την αρχαιότητα αγριλιώτικο κρασί ή τη μουλιανίτικη ρακή. Τα παραπάνω μπορείτε να συνδυάσετε με νόστιμους παραδοσιακούς μεζέδες της τοπικής κουζίνας.
Από την πλατεία μπορείτε να ξεκινήσετε την περιήγηση σας σε κάθε γωνιά του οικισμού που ορθώνεται μπροστά σας. Αριστερά, είναι το κύριο τμήμα του χωριού και δεξιά το μικρότερο "πέρα χωριό". Τις δύο γειτονιές χωρίζει το εκπληκτικής ομορφιάς Κεφαλοβρύση, μια πεζοπορική διαδρομή κατά μήκος ενός ρέματος κατάφυτου από πλατάνους που οδηγεί στην ομώνυμη πηγή. Εκεί λειτουργούσε παλαιότερα αναψυκτήριο. Συνεχίζοντας την πορεία σας δεξιά κατευθύνεστε προς το κύριο μέρος του οικισμού όπου θα συναντήσετε το ναό του Αγίου Νικολάου. Η πανέμορφη εκκλησία χτισμένη μέσα σε βράχο είναι μία από τις τέσσερις που βρίσκονται μέσα στο χωριό. Μπροστά σας σε μικρή απόσταση βλέπετε τον ενοριακό ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και πίσω του το ανακαινισμένο πολιτιστικό στέκι "το παλιό σχολείο". Για να φτάσετε ως εκεί θα χρειαστεί να κάνετε μια βόλτα στα στενά δρομάκια του χωριού και να θαυμάσετε τη λαϊκή αρχιτεκτονική των κατοικιών.
Στην περιήγηση σας αυτή, μπορείτε να δείτε τις δύο παλιές κρήνες που βρίσκονται μέσα στο χωριό στις γειτονιές Κυμέρι και Κατσαμπάς. Ιδιαίτερα η κρήνη στο Κυμέρι (φώτο κάτω) είναι οθωμανική, τρεχούμενη και διαμορφώνει μια γραφική πλατεία στο εσωτερικό του γενικώς πυκνοδομημένου χωριού. Ακόμα θα δείτε το ναό του Αγίου Αθανασίου που δεσπόζει στην κορυφή του χωριού, το ναό της Παναγίας στο πέρα χωριό και βέβαια πολύ όμορφες εικόνες βγαλμένες από τη γραφικότητα των Μέσα Μουλιανών.
Η επίσκεψη σας στο χωριό μας δεν δύναται να θεωρείται ολοκληρωμένη αν δεν συμπεριλαμβάνει τις φυσικές ομορφίες που βρίσκονται στα γύρω υψώματα. Πάνω από το χωριό υψώνεται ο Αγριλός, η Κεφάλα και η Μεγάλη Μούρη. Εκεί θα απολαύσετε την πανοραμική θέα προς τον κόλπο του Μιραμπέλου εμπλουτισμένη με τα αρώματα των αμπελώνων, των ελαιώνων και των μικρότερων μεσογειακών φυτών που βρίσκονται κατάφυτα εκεί. Ανάμεσα στις εικόνες αυτές ξεπροβάλλουν οι "μαγατζέδες", οι παραδοσιακές μονόχωρες πετρόκτιστες αποθήκες που κατασκεύαζαν οι αγρότες στην ύπαιθρο για τη φύλαξη της σοδειάς τους. Παράλληλα, ιδιαίτερα σήμερα, συμβολίζουν την ψυχαγωγία αφού συχνά μεγάλες παρέες ανταμώνουν εκεί, κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών στήνοντας ένα μεγάλο γλέντι.
Στις απόκρημνες πλαγιές που χωρίζουν το χωριό από το Κρήτικο πέλαγος βρίσκεται ένας μικρότερος οικισμός, που ανήκει στα Μέσα Μουλιανά, ο Καλαβρός. Ανάμεσα στα μικρά σπιτάκια ξεχωρίζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου, όπου κάθε χρόνο ανήμερα της εορτής του κατακλύζεται από χωριανούς και επισκέπτες. Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας, οι κάτοικοι στήνουν πλούσιο γλέντι με ρακή και μεζέδες στις αυλές τους, ενώ συγχωριανοί και επισκέπτες γίνονται ευπρόσδεκτοι σε κάθε σπίτι του χωριού.
Για να φτάσετε στον Καλαβρό θα ξεκινήσετε από την Εθνική Οδό (δύο χλμ μετά το χωριό προς Ηράκλειο) απ' όπου και θα ακολουθήσετε τον δρόμο προς τον οικισμό. Στην αρχή της διαδρομής, μάλιστα μπορείτε να επισκεφθείτε τον αρχαιολογικό χώρο των Σελλάδων που περιλαμβάνει δύο μινωικούς θολωτούς τάφους. Κατηφορίζοντας στις απόκρημνες πλαγιές βλέπετε το Κρητικό πέλαγος να απλώνεται μπροστά σας. Στη μέση περίπου της διαδρομής θα συναντήσετε τον Καλαβρό, ενώ αν συνεχίσετε θα φτάσετε σε μια μικρή παραλία με αλμυρίκια. Στην παραλία αυτή ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού είναι πολύ πιθανό να συναντήσετε παρέες κατοίκων που κάνουν το μπάνιο τους, ψαρεύοντας, πίνοντας ρακή και τραγουδώντας ως αργά.
